Βαρβάρα ή δείπνο της Εκάτης

Υλικά: 

• 500 γρ. σιτάρι
• 2 1/2 λίτρα ζεστό νερό
• 1 κούπα ή 200 γρ. ζάχαρη της αρεσκείας σας, πχ. ζαχαροκάλαμου 
• 4 κ.σ. κορν φλάουρ (προαιρετικά, στη περίπτωση που δε πήζει)
• 1 ρεβύθι ή κουκί ή φασόλι ή άλλο όσπριο (προαιρετικά, χάρην της παράδοσης)

   Συνοδευτικά:

• 200 γρ. ξανθές σταφίδες ή άλλα αφυδατωμένα φρούτα (πχ. σύκα)
• 300 γρ. σουσάμι
• 300 γρ. καρύδια ψιλοκομμένα ή ελαφρώς τριμμένα (πχ. στο γουδί)
• 300 γρ. αμύγδαλα λευκά ψιλοκομμένα 
• Κανέλα 
• 1 ρόδι για τα σπόρια του (προαιρετικά)
• Μυρωδικά της αρεσκείας σας, όπως γλυκάνισο, γαρύφαλο, μοσχοκάρυδο κ.α. (προαιρετικά)

Παρασκευή:

1. Πλένετε το σιτάρι και το βάζετε από βραδύς με το ζεστό νερό να φουσκώσει. 
2. Την επόμενη το βράζετε με το ίδιο νερό σε μέτρια προς δυνατή φωτιά μέχρι να σκάσει το σιτάρι και να χυλώσει το ζουμί, για περίπου 45-60 λεπτά ή όσο χρειαστεί για να ανοίξει το σιτάρι.
3. Εάν δεν χυλώσει τότε διαλύετε το κορν φλάουρ σε 1 κούπα κρύο νερό, ρίξτε το στη κατσαρόλα και ανακατέψτε μέχρι να χυλώσει.
4. Προσθέτετε τη ζάχαρη και τις σταφίδες, ανακατέψτε και αποσύρετε απο τη φωτιά.
5.  Σερβίρετε σε μπολάκια και πασπαλίζετε με ξηρούς καρπούς και κανέλα.

Συμβουλές:

• Μυστικό: Για να χυλώσει καλύτερα, χρησιμοποιήστε σπασμένο σιτάρι, μπορείτε να το τσουλήσετε (σπάσετε) στο μπλέντερ σας και μετά να το ενυδατώσετε αποβραδίς.
• Ο χυλός να μην είναι ούτε πολύ πηχτός, ούτε πολύ αραιός, συνήθως εαν βράσει πολύ, "ανοίγει" το σιτάρι και πήζει, εάν δε πήξει βράστε το περισσότερο ή χρησιμοποιήσετε το άμυλο αραβοσίτου όπως αναφέρει η συνταγή.
• Εάν σας γίνει πολύ παχύρευστος ο χυλός, τότε μπορείτε να τον αραιώσετε με λίγο καυτό νερό στο πιάτο σας (μη το κάνετε και σούπα) ή να το αφήσετε ως έχει, όπως προτιμάτε.
• Εάν το θέλετε πιο γλυκό μπορείτε να προσθέσετε περισσότερη ζάχαρη ή κάποιο σιρόπι (πχ. σφενδάμου, χαρουπόμελο, πετιμέζι κ.α.) στο πιάτο σας.
• Αντί να προσθέσετε τους ξηρούς καρπούς στο πιάτο σας μπορείτε να τους βάλετε μέσα στη κατσαρόλα προς το τέλος για να πάρουν μόνο μια βράση.
• Μπορείτε να προσθέσετε και ταχίνι εαν θέλετε στο πιάτο σας, αφού το ανακατέψετε πρώτα, και να γίνει ακόμα πιο θρεπτικό και νόστιμο.
• Οι αναλογίες των συνοδευτικών καρπών είναι προαιρετικές, μπορείτε να βάλετε όσους καρπούς θέλετε στο πιάτο σας.
• Λαογραφικά:
  Υπάρχουν διάφορες εκδοχές προέλευσης αυτού του φαγητού, η πιο αρχαία συνδέεται με τη λατρεία μιας αρχαίας θεότητας, της κουροτρόφου Εκάτης.Στην αρχαία Θράκη η παραγωγή του σιταριού αποτελούσε βασική οικονομική -και όχι μόνο- δραστηριότητα των κατοίκων.
  Γιόρταζαν στις αρχές του χειμώνα τα "Εκαταία", ένας εορτασμός προς τιμήν της θεάς Εκάτης.Αυτή την εποχή οι αποθήκες των σπιτιών ήταν γεμάτες σιτάρι που είχαν θερίσει το καλοκαίρι, καθώς και άλλα προϊόντα, που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως ξηρά σύκα, σταφίδες, καρύδια κλπ για να περάσουν το χειμώνα.
  Με αυτά τα υλικά παρασκεύαζαν το Εκαταίο Δείπνο, δηλαδή ένα δείπνο προς την Εκάτη.
  Μέσα στις πόλεις υπήρχε ένα δημόσιο άγαλμα της Εκάτης, και κατά τη διάρκεια των Εκαταίων -του εορτασμού προς τιμή της Εκάτης-, την 30η κάθε μήνα, πριν την αρχή του κάθε νέου σεληνιακού μήνα, την τελευταία εκ των αποφράδων ημερών χωρίς σελήνη, ακριβώς πριν την νουμηνία (νέα σελήνη) δηλαδή, κάθε πλούσιος ή άνθρωπος που ήθελε να λατρέψει την Εκάτη για να έχει την εύνοια και τη προστασία της, έπρεπε να αφήσει ένα πλούσιο γεύμα στα πόδια του αγάλματος της, το εκαταίο δείπνο, σκεύη με προσφορές και φαγητό, έτσι ώστε επαίτες και άποροι να το πάρουν μαζί στο σπίτι τους και να το φάνε χωρίς να χρειαστεί να ταπεινωθούν ζητιανεύοντας δημοσίως τροφή, ή να το φάνε τα σκυλιά της Εκάτης, μιας που ο σκύλος ήταν ιερό ζώο της θεότητας Εκάτης.
  Η "Βαρβάρα" πιθανόν αντικατέστησε το Εκαταίο Δείπνο, που προσέφεραν στη θεά Εκάτη ζητώντας να προστατεύει τους ίδιους κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά και το σιτάρι που είχαν σπείρει λίγο πριν, στο τέλος του φθινοπώρου, και η συνήθεια αυτή να πέρασε ως έθιμο που εξελίχθηκε και προσαρμόστηκε στην χριστιανική θρησκεία.
  
  *   Η Εκάτη ήταν πάντα συσχετισμένη με το φεγγάρι, καθώς και με τους νεκρούς και τη μαγεία,  κατά την Ελληνιστική εποχή άρχισε σταδιακά να θεωρείται εώς και εκδικητική μερικές φορές, ακόμη και κακιά, και στενά συνδεδεμένη με τις Ερινύες, αλλά παρέμεινε πάντα μια έντονα προσωπική θεότητα με προστατευτικές ιδιότητες.
  Ο Χριστιανισμός ενδυνάμωσε τη πεποίθηση ότι η Εκάτη είναι κακιά, μετατρέποντας την σε δαιμονική βασίλισσα των μαγισσών, ως μέρος της γενικευμένης χριστιανικής προσπάθειας δαιμονοποίησης όλων των αρχαίων θεοτήτων της Ελλάδας και τη Ρώμης.
  
  Μια άλλη εκδοχή είναι η χριστιανική, αυτή που συνδέεται με τη λατρεία της Αγίας Βαρβάρας.Στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους,-όπου ο χριστιανισμός δεν είχε εγκαθιδρυθεί πλήρως-  ο Διόσκουρος, ένας πλούσιος Έλληνας τοπάρχης της Ηλιούπολης του Ρωμαϊκού κράτους, -και πιστός της Ελληνικής θρησκείας-, σκέφτηκε ένα σχέδιο για την εξόντωση των Χριστιανών της περιοχής του.Κάλεσε όλους τους αρτοποιούς της περιοχής του και τους έδωσε εντολή να βάλουν δηλητήριο στο ψωμί που θα παρασκεύαζαν και οι πωλητές τροφίμων στα τρόφιμα που θα πωλούσαν.Το μυστικό αυτό το έμαθε η κόρη του η Βαρβάρα, και ειδοποίησε τους χριστιανούς να μην αγοράσουν ψωμί και τρόφιμα, και να πορευτούν με τα υπολείμματα που είχαν στα σπίτια τους. Έτσι κάθε Χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ότι πρόχειρο της βρέθηκε στο σπίτι. Επειδή όμως τα τρόφιμα που τους είχαν απομείνει ήταν πολύ λίγα και κάθε είδος από μόνο του δεν έφτανε για μια σωστή μαγειριά, έβαλαν στην κατσαρόλα λίγο από όλα. Δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ότι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Ετσι χάρη στη Βαρβάρα σώθηκαν και από τότε σε ανάμνηση αυτού του περιστατικού καθιερώθηκε στη γιορτή της να μαγειρεύουν το παρασκεύασμα αυτό που είναι γλυκό και φαγητό μαζί.

~ Λαόνικος Τσάγκος

Χρησιμοποιήθηκε υλικό από τις παρακάτω πηγές:
http://www.alexpolisonline.com/2011/12/o_04.html

http://www.didymoteicho.net/stinkouzina/topikikouzina

http://vegansintages.blogspot.gr/2007/05/blog-post_841.html

http://tehneskaigrammata.blogspot.gr/2013/12/o.html

http://www.kulturosupa.gr 
http://indrama.gr/v3/?p=17385

http://everything2.com/title/Hecate

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΡΑΚΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ και ΘΡΑΚΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΒΕΡΟΙΑΣ